Ihlabathi elingumkhenkce

Ihlabathi lihlangabezene neentlekele eziliqela oko lathi labakho. Likho ixesha apho lakha lagutyungelwa ngokupheleleyo ngumkhenkce ihlabathi. Xa usemajukujukwini, lalikhangeleka njengeyona bhola yakha yankulu yekhephu.

Kwisithuba seminyaka ezizigidigidi ezibini ezinesiqingatha eyadlulayo, iintabamkhenkce[1] zaqalisa ukushukuma, ziphuma kwiincam zehlabathi ezisemantla nasemazantsi., zijolise kuMbindi-mda[2]. Ezi ntabamkhenkce zigubile, zatshabalalisa, amatye njengokuba zihamba, zityhala iimfumba ngeemfumba zamabibi zigraya kwalitye elisendleleni yazo, kanye oku kogandaganda omkhulukazi odilizayo.

Isijikelezi-langa, ihlabathi, sasibanda kwaye singumkhenkce oku kwelizwekazi i-Antarctica. Lo mkhenkce umhlophe-bumzuba, ukhazimlayo, wawuhlatywa yimitha yelanga, ibuyisele ifuthe lolophu emajukujukwini, ishiya ihlabathi lipholile. Iilwandle zazigqunywe ngumaleko ngomaleko womkhenkce zaza zayinkwankca ukubanda oku, zisithelisiwe elangeni nasemoyeni.

Iintabamlilo zathukuza ngaphaya kwaloo mkhenkce, zityekezela amasuntswana eKhabhoni-dayoksayidi emoyeni. Ngokommo, iKhabhoni-dayoksayidi inako ukudibana namatye itshintshe ubume bawo, kodwa ke amatye lawo ayegqunywe ngumkhenkce. Ngoko ke, emva kweminyaka  ngeminyaka, iKhabhoni-dayoksayidi yanda ngokwanda, ifudumeza isijikelezi-langa, ihlabathi. Ekugqibeleni ihlabathi lifudumele ngokwaneleyo, linyibilikisa umkhenkce nganeno kombindi-mda. Ukunyibilika komkhenkce kube lulutho ekufudumezeni isijikelezi-langa, ihlabathi, kuba kaloku lo mkhenkce nguwo ubuphindisela ubushushu belanga. Iintabamkhenkce zazinyibilika ngokukhawuleza nesijikelezi-langa saqala saphucuka ngokuphucuka.

Eli lixa livus’umxhelo, lokufudumala nokubanda kwehlabathi, lusabonakala kunangoku kumatye aseMntla-Koloni. Sinako ukubona amabibi kunye neengqalutye ezazityhalwa zezi Ntaba-mkhenkce. La matye aneempawu ezingaqhelekanga zemichiza, echaza indlela aguqu-guquka ngayo amaqondo obushushu.


[1] Intabamkhenkce – glacier
[2] Mbindi-mda – Equator

Leave a comment